Бичлэг1895 онд АНУ-н Массачусэж мужын Холог хотын биеийн тамирын коллежын багш Виллъям Дж Морган гэдэг хүн үүсгэжээ. Морган тухайн үедээ хэрэглэл материал төсөв хөрөнгө бага зарлагадсан энгийн тоглоом бий болгох тухай бодсон. Морган 1895 онд газрын теннисний торыг 197 см өндөрт татан дээгүүр нь сагсан бөмбөгөөөр нөхдийнхөө хамт тоглоом эхэлсэн гэдэг.Гэвч сагсан бөмбөг нь хэтэрхий хүнд гарыг өвтгөж байсан болохоор бөмбөгний резинэн дотроор тоглох санаа сэтгэн тэр нь бас хэт хөнгөгдөж ойдог байсан тул хуучирч элэлгдсэн хөл бөмбөгийг ашиглаж байсан байна. Уг бөмбөг нь одоогийн волейболын жинтэй ойролцоо байсан байна. Өөөр нэгэн жишээ сурвалжид Америкийн орон нутгийн гал сөнөөгчид 2 шонгийн хооронд хэц татаж дээгүүр нь резинэн бөмбөгөөр тоглож эхэлсэн. В.Морган хэдэн ч хүн тоглож болдог энэ тоглоомоо Минтонет гэж нэрлэжээ. 1896 онд АНУ-д Спрингфилд хотноо Загалмайтан залуучуудын холбооны бага хурлын үеэр олон түмэнд анх удаа тоглож үзүүлж тоглоомын гол санаа нь бөмбөгийг гараар цохин тор давуулах баййв. Энэ үеэс Альфред Холстейд санал болгосноор волейбошл буюу нисдэг бөмбөг гэж нэрлэх болжээ. АНУ-д 1897 онд 10-н зүйлээс бүрдэх анхны дүрэм боловсруулагджээ. Үүнд:
1. Талбайн тэмдэглэгээ
2. Тоглолтонд хамрагдах зүйл
3. Талбайн хэмжээ 7,6-15,1м
4. Торны өргөн урт нь 0,61-8,2м өндөр нь 198см Бөмбөг нь шир ба резинээр хийнэ.
5. Бөмбөгний тойрог нь 63,5-68,5см. Хүнд нь 340гр байна.
6. Давуулалттай тоглогч нь нэг хөлөөрөө гишгэн гараа сарвайлган алгадаж гүйцэтгэнэ. Хэрвээ давуулалтыг алдвал дахин гүйцэтгэнэ.
7. Оноог өөрийн давуулалтын үед авна.
8. Тоглолтын үед бөмбөг торонд хүрвэл алдаанд тооцно.
9. Бөмбөг шугаман дээр тусвал алдаанд тооцно.
10. Тоглогчдын тоог хязгарлахгүй байна гэх мэт заасан байна.
1900 онд АНУ-н Спалдинг пүүс анхны волейболын бөмбөгийг үйлдвэрлэсэн бөгөөд энэ оноос төв болон өмнөд АНУ, Канадад өргөн дэлгэрчээ. АНУ-д 1922 онд зохиогдсон. Волейболын албан ёсны тэмцээний дараа түүнийг зуны 7-р олимпийн хөтөлбөрт оруулах санал тавьсан боловч зөвшөөрөгдөөгүй байна. 1957 онд ОУОХ-ны 53-р чуулганаар олимпийн хөтөлбөрт волейболыг оруулах шийдвэр гаргасан. Уг шийдвэр 1964 оны Токиод болсон 13-р зуны олимпийн наадамд албан ёсоор орсон байна.
Дэлхийн волейболын спортны үүх түүхээс..
1895 онд АНУ-н Массачусете мужийн Б.Гелиок хотын коллежийн багш Уиллеим Морган гэгч нь талбайн теннисний торыг 2м өндөрт татаж дээгүүр нь сагсны бөмбөгийг хэдэн нийлдэг нөхдийнхөө хамт цохиж тоглоод үүссэн гэж үздэг.
Зохиогч нь тухайн үедээ өртөг багатай хялбар энгийн тоглоом зохиохыг оролдсон нь энэ болно.
Ийнхүү волейбол нь анх бөмбөгийн хөдөлгөөнт тоглоомын хэлбэрээр бий болж түүхэн хөгжлийнхөө явцад байнга шинэчлэгдэн сайжирснаар одоогийн сонгодог спортын түвшинд хүрэхдээ багагүй бэрхшээлийг даван туулсан.
Анх сагсны бөмбөг, элэгдсэн хөл бөмбөг зэргийг ашиглаж байгаад одоо хэрэглэгдэж байгаа бөмбөгийг хийж тойрог бүхий шийдэлд хүрсэн байна. Анхын волейболын бөмбөгийг бид бүхний сайн мэдэх Spalding компани хийж байжээ.
Анх 9 хүний бүрэлдэхүүнтэй тоглодог хэдэн удаа ч хамаагүй авдаг гэх мэт байснаас улмаар тоглолтын дүрэм зохиогдож түүнээс улбаалан техникүүд нь өдийг хүртэл хөгжиж иржээ.
Анх үзүүлэх тоглолт нь 1896 онд Спрингфилдэд явагдсан ба 1897 онд анхны 10 зүйлтэй дүрэм АНУ-д боловсруулагджээ.
1900 оноос Волейболын спорт нь Ази тивийн орнуудад
1910 оноос Латин Америкд
1917 оноос Европын орнуудад түгэн дэлгэрсэн түүхтэй.
1913 онд Азийн анхны тэмцээн зохиогдсон бол Олон орныг хамарсан албан ёсны тэмцээн нь 1922 онд Рүглинд болсон байна.
1947-01-18нд Францын Парис хотноо "Олон улсын Волейболын Холбоо"-ны анхдугаар хурал болж 14 улс үүсгэн байгуулсан болно. Одоо Олон улсын Волейболын холбоо нь дэлхийн 218 улсыг эгнээндээ нэгтгэсэн Олон улсын байгууллага болон өргөжөөд байна.
Монголын анх Волейболыг спорт
үүсч хөгжөсөн түүхээс
Анх Монгол оронд ардын хувьсгал ялсны дараахан буюу 1922 оноос хуучнаар Зөвлөлт Холбоот Улсаас ирж ажиллаж байсан нөхдүүд бөмбөгөөр тоглож нааддаг байсан нь залуу үеийхний сонирхлыг татаж бөмбөгтэй харьцах анхны мэдэгдхүүнийг бий болгосон. Дараахан ЗХУ-н Эрхүү хотноо суралцаж байсан Монгол оюутнууд уг тоглоомыг сонирхон өөрийн орны залуучуудын дунд дэлгэрүүлэхийг эрмэлзэн үзэж хуучнаар Монголын Хувьсгалт Залуучуудын Эвлэлийн Төв хороонд хүсэлт тавин захиа бичиж хоёр бөмбөг нэг торыг илгээж тоглох арга барилыг тайлбарлан ирүүлсэн байна. залуучуудын эвлэл эдгээр зүйлсийг хүлээн авч цэргийн залууучуудын байгууллагат албан ёсоор хүлээлгэн өгч залуучуудын дунд хөгжүүлэхийг үүрэг даалгавар болгожээ.
Волейболлын спорт Монголд идэвхтэй хөгжсөн нь
1930-аад оноос Залуучуудын байгууллагын эрэгтэйчүүдийг нь 1, 2, 3-р шигшээ баг болгож, анхны тэмцээнүүд явагдаж эхэлсэн ба 1931-07 сараас биеийн тамирыг сайжруулах бүлгэмийн дэргэд эмэгтэйчүүд нь юугаараа дутахав гээд эмэгтэйчүүдийн шигшээ багийг байгуулсан. 1940-09 сард зохион байгуулагдсан улсын чанартай тэмцээнд хот хөдөөгийн 20-иод баг оролцсон олныг хамарсан анхны тэмцээн болсон.
Манай Волейболчид ОУ-н чанартай тэмцээнд 1951 оноос оролцож эхэлсэн ба 1956 онд биеийн тамирын хорооны дэргэд анхны албан ёсны орон тооны улсын шигшээ багыг байгуулсан нь волейболын спортод чухал түлхэлт болсон. 1957онд Москва хотноо хуралдсан ОУ-Н 6-р их хурлаар Монгол улс дэлхий волейболын өнөр бүлд нэгдэн орсон түүхтэй.
Тоног төхөөрөмж
Тоглолтын талбай:
Тэгш өнцөгтэй 2 ижил талбайгаас бүрдэх бөгөөд чөлөөт бүстэй байна. Талбайн хэмжээ нь 18х9м урттай байна.
Тор : нь дунд шугамын дээгүүр сайтар давагдсан байх бөгөөд эрэгтэйчүүдийн тор нь 243см эмэгтэйчүүдийн тор нь 224см байна. Торны 2 хэсгээр өндрийг тохируулж байдаг. Торны урт 9,5м өргөн нь 1м байна. Нэг нүдний хэмжээ нь 10см дээд тал нь 5см өргөнтэй цагаан өнгийн материалаар хийгдсэн байна.
Хязгаарны тууз: 5см өргөн 1см урт цагаан өнгийн 2 тууз шугамын харалдаа 2 босоо татагдана. Антен нь 10мм-ийн диаметртэй 190см өндөртэй уян хугарамхай эдээр хийгдсэн хязгаарлагч туузны баруун талд бэхлэгдсэн байна.
Бөмбөг: Бүслүүрээрээ 65-67см, 260-280гр жинтэй даралт нь 294,3-318,82 км2/см уян зөөлөн арьсаар гадарласан, дотор хэсгээрээ резинэн эдлэлээр хийгдсэн, нэг өнгийн цайвар буюу цэнхэр шар, ягаан хосолсон алаг өнгөтэй байна.
